سدیم یکی از عناصر شیمیایی مهم است کـه بـه گـروه فلزات قلیایی تعلق دارد. این عنصر بیشتر در مایعات خارج سلولی بدن، مایعات داخل عروق خونی و مایعـاتی کـه اطـراف سلول‌ها را احاطـه کرده‌اند، وجـود دارد و به‌عنوان یک ماده سازنده خارج سلولی، فشار اسـمزی مایع خارج سلول را حفظ می‌کند و سـبب فعال‌سازی برخی آنزیم‌ها مانند آمیلاز می‌شود. غلظت سدیم در بدن ۱.۴ گرم به ازای هر کیلـوگرم وزن بـدن اسـت. از دیدگاه تغذیه‌ای، در بین مواد معدنی، مصرف بیش‌ازحد سدیم از اهمیـت زیـادی برخـوردار اسـت، زیرا می‌تواند منجر به افزایش خطر ابـتلا بـه سرطان معده، بیماری‌های قلبـی عروقـی و پرفشـاری خـون شود.
طبق نظر متخصصان و بنا بر آمارهای موجود، بیماری‌های قلبـی عروقـی، از علـل اصلی مرگ‌ومیر در جهان هستند و پرفشاری خـون مهم‌ترین عامل خطر برای ابتلا به بیماری‌های قلبـی عروقـی و مرگ‌ومیر ناشـی از آن است. از بین عوامل خطر ایجادکننده ایـن بیماری‌ها، رژیم غذایی یک فاکتور مهم اســت. مطالعــات متعــدد گــزارش کرده‌اند ارتبــاط قابل‌توجهی بین مقدار دریافت سدیم از مواد غذایی و پرفشــاری خــون و نشــانگرهای بیماری‌های قلبــی عروقی وجـود دارد. درواقع، کاهش سـدیم در رژیـم غـذایی، نه‌تنها باعث کاهش فشارخون می‌شود، بلکه با کـاهش عوارض و مرگ‌ومیر ناشـی از بیماری‌های قلبـی عروقی نیز همراه است. یکی از راه‌هایی که افراد می‌توانند به کمک آن، میزان ورودی نمک و سدیم را به بدن خود کنترل کنند، مراجعه به برچسب‌های راهنما روی بسته‌بندی مواد غذایی است. اما این برچسب‌ها تا چه حد قابل اطمینان هستند؟
با توجه به اهمیتی که این سؤال و پاسخ آن دارند، یک تیم پژوهشی چهار نفره از دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، مطالعه‌ای را در مورد آن انجام داده‌اند. در این مطالعه، مقدار سدیم مواد غذایی پرمصرف با مقدار گزارش‌شده بر روی برچسب غذایی آن‌ها به شیوه علمی، بررسی و مقایسه شده است.
در این مطالعه، ۹۶ ماده غذایی پرمصرف در ۵ گروه مختلف شامل فرآورده‌های گوشتی و پروتئینی، لبنیات، تنقلات، ســس ســـفید، رب گوجه‌فرنگی و ماکارونی مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
نتایج این مطالعه نشان دادند که مقدار سدیم گزارش‌شده بر روی برچسب‌های تغذیه‌ای مواد غذایی با مقادیر به‌کاررفته در مواد اولیه تفاوت قابل‌توجهی دارد. لذا کنترل دقیق سدیم در مراحل تولید فرآورده‌های غذایی و نظارت دقیق‌تر روی برچسب‌های تغذیه‌ای ضروری است.
در این رابطه، یحیی پاسدار، دانشیار و محقق دانشکده علوم تغذیه و صنایع غذایی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه و همکارانش می‌گویند: «طبق یافته‌های ما، میانگین مقدار سدیم موجود در فرآورده‌های گوشتی و پروتئینی شامل کالباس، سوسـیس، همبرگـر، ژامبـون گوشت، ژامبون مرغ، کوکتل، تن ماهی و کبـاب لقمـه به‌طور معناداری بیشتر از مقدار گزارش‌شده بر روی برچسب‌های تغذیه‌ای بود. اما در گروه سس‌ها و رب‌ها بالعکس، این مقدار کمتر بود».
آن‌ها می‌افزایند: «بر اساس نتایج، در لبنیات و ماکارونی، مقدار سدیم گزارش‌شده بر روی برچسب‌ها با مقدار واقعی، تفاوت معنادار و قابل توجهی نداشت. اما درمجموع و در ۶۷ درصد مواد غذایی مورد بررسی، مقدار سدیم گزارش‌شده بر روی برچسب‌های تغذیه‌ای با سدیم به‌کاررفته در مواد اولیه تطابق نداشت و کمتر یا بیشتر از مقدار واقعی گزارش‌شده بود؛ اتفاقی که توجهی ویژه را توسط دست‌اندرکاران امر می‌طلبد».
بر این اساس، می‌توان گفت که دقت لازم در برچسب‌گذاری تغذیه‌ای و ارائه اطلاعات صحیح به مصرف‌کنندگان صورت نمی‌گیرد. لذا مجریان این تحقیق توصـیه کرده‌اند که بررسی‌های بیشـتری در ایـن زمینـه صـورت بگیرد و سازمان‌های مربوطه نظـارت دقیق‌تری را در این راستا داشته باشند.
این یافته‌های پژوهشی ارزشمند و آگاهی‌بخش را مجله «سلامت و بهداشت» متعلق به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اردبیل منتشر کرده است.
